De schepping? Daar gaat ons vak niet over
Van onze verslaggeefster Margreet Vermeulen
Biologieleraren stomverbaasd over D66-plan dat iets uit hun les wil verbannen dat er niet is
De biologieleraar mag geen aandacht meer besteden aan het scheppingsverhaal, als het aan D66 ligt. Veel biologiedocenten geloven hun oren niet. Want de schepping maakt helemaal geen onderdeel uit van de biologieles. En in het biologieboek is de schepping hooguit goed voor één of twee alinea’s.
‘De schepping? Daar heb ik gewoon geen tijd voor’, zegt Eugène van der Schoot, die biologie geeft op de Amsterdamse Joke Smitschool. ‘Dat is mijn vak ook helemaal niet. Ik ben bioloog.’
Bart Hazelzet uit Utrecht geeft al dertig jaar biologieles en benadrukt dat de schepping een marginale rol speelt in de biologieles, evenals in de biologieboeken. ‘Meer dan één of twee alinea’s ben ik in al die jaren niet tegengekomen.’
In het meest gebruikte schoolboek, Biologie voor jou van uitgeverij Malmberg, staat bijvoorbeeld: ‘Tegenover de evolutieleer staan de creationisten. Dat zijn aanhangers van de theorie van de schepping. Zij baseren zich op de letterlijke tekst van de bijbel. Volgens de bijbel zou de aarde ongeveer 6000 jaar oud zijn.’ Het is slechts een alinea in een heel hoofdstuk over de evolutie.
Het biologieboek Nectar van Wolters Noordhoff besteedt er twee alinea’s aan. ‘Er zijn mensen die de evolutie niet kunnen aanvaarden omdat het rechtstreeks ingaat tegen de letterlijke betekenis van de bijbel. Deze opvatting heet creationisme.’
Voor reformatorische scholen is er een aangepaste editie van Nectar. Maar dat betreft de (gekuiste) illustraties bij het hoofdstuk over voortplanting. Het hoofdstuk over de evolutieleer is niet gewijzigd.
Dat de scheppingsleer eventjes wordt aangestipt in de biologieboeken vloeit voort uit het examenprogramma havo/vwo. Daarin staat dat de scholieren ‘vroegere en huidige opvattingen over het ontstaan van leven en levensvormen’ moet kennen. Die opvattingen zijn: 1. de scheppingsleer; 2. de evolutietheorie; 3. de leer van Aristoteles over de ‘spontane generatie’.
De meeste biologiedocenten hebben met dat examenprogramma geen moeite. ‘Het is toch onze culturele achtergrond’, vindt gymnasiumdocente Emmy van Vliet. ‘Het scheppingsverhaal gaat immers al tweeduizend jaar mee.’
Bovendien is dit onderdeel van het examenprogramma biologie een formaliteit, meent Van der Schoot, die behalve biologiedocent ook samensteller is van examenbundels. ‘Want thema’s die bij leerlingen veel emoties kunnen oproepen, zoals de evolutieleer of homoseksualiteit, zijn per definitie taboe als examenstof.’
Door ook deze verwijzing naar het scheppingsverhaal uit het examenprogramma biologie te halen, hoopt D66 de scheppingsleer helemaal uit de biologieles te verbannen. Dat gaat menig biologiedocent toch te ver. ‘Een spreekverbod in de biologieles? Dat is niet van deze tijd?’, vindt Van Vliet. ‘Als mijn leerlingen over de schepping beginnen, ga ik ze dat echt niet verbieden. We willen toch graag mondige leerlingen? Ik ga ze niet de mond snoeren.’
‘Wat een flauwekul’, vindt docent Laurens Bouwman die biologieles geeft aan het Vader Rijncollege, een vmbo-school in Utrecht. ‘Er zal helemaal niets door zo’n verbod veranderen. Die Kamerleden denken zeker dat er veel weerstand is tegen de evolutieleer. Maar mijn leerlingen, overwegend van islamitische afkomst, hebben er doorgaans helemaal geen moeite mee.’
Pieter Hettema, vertegenwoordiger van de directeuren van middelbare scholen, zegt het zo: ‘D66 wil iets regelen wat allang praktijk is. In de biologieles is Darwin eigenlijk overal het uitgangspunt.’
Leerlingen die de evolutieleer ter discussie willen stellen, krijgen daarvoor volop de ruimte bij het vak anw: algemene natuurwetenschappen, een beschouwend vak over de rol van de wetenschap in de samenleving. De relatie evolutie en scheppingsleer is een vast onderdeel van de lesstof van anw.
Maar de verhitte debatten die in Den Haag over dit thema worden gevoerd, hoor je zelden terug in de klas. ‘Mijn leerlingen snappen best dat het een het ander niet uitsluit. Je kunt de evolutieleer aanhangen en daarachter een bedoeling vermoeden of een goddelijke kracht zien’, vindt Emmy van Vliet. ‘Er wordt alleen in Den Haag een probleem van gemaakt.’